Eva Mozes Kor vond kracht in vergeving

Eva Mozes Kor werd geboren op 31 januari 1934 in het dorpje Porț, in Roemenië. Ze groeide op in een liefhebbend Joods gezin samen met haar ouders, Alexander en Jaffa, en haar drie zussen: Edit, Aliz, en haar tweelingzus Miriam. Haar ouders waren hardwerkende boeren, en de familie leefde een eenvoudig, maar gelukkig leven op hun boerderij. Eva en Miriam waren identieke tweelingen en hadden een speciale band; ze waren onafscheidelijk en deelden alles met elkaar.

De invasie en deportatie

Het leven van Eva en haar familie veranderde drastisch in 1940 toen Hongarije, een bondgenoot van nazi-Duitsland, de regio Transsylvanië bezette, waar hun dorp lag. Plotseling werden ze blootgesteld aan antisemitische wetten en vervolging. De vrijheid die ze ooit genoten, werd hen afgenomen, en ze werden steeds meer geïsoleerd van de samenleving. De familie Mozes moest hun boerderij en bezittingen opgeven en verhuizen naar een getto in Cluj, waar de omstandigheden slecht waren en de dreiging van deportatie altijd op de loer lag.

In de lente van 1944 werd hun angst werkelijkheid. De nazi’s begonnen met de deportatie van Joden uit de getto’s van Hongarije naar vernietigingskampen in Polen. Op een dag, in mei 1944, werd de familie Mozes opgepakt en in een veewagon gepropt, samen met honderden andere Joodse families. De reis was verschrikkelijk; zonder voedsel, water, of sanitaire voorzieningen duurde het dagen voordat ze hun eindbestemming bereikten: Auschwitz-Birkenau.

Aankomst in Auschwitz

Bij aankomst in Auschwitz-Birkenau werden Eva en Miriam onmiddellijk van hun ouders en oudere zussen gescheiden. Ze zagen hun familie nooit meer terug; hun ouders en zussen werden meteen naar de gaskamers gestuurd, zoals bij zovelen gebeurde. Eva en Miriam, toen pas tien jaar oud, hadden het geluk { als je het zo kunt noemen } om geselecteerd te worden voor medische experimenten vanwege hun status als tweeling. Dit betekende dat ze in leven werden gehouden, althans voor een tijdje, om de beruchte nazi-arts Josef Mengele van dienst te zijn.

Josef Mengele, bekend als de “Engel des Doods,” was berucht om zijn gruwelijke experimenten op tweelingen, waarbij hij op brute wijze probeerde de geheimen van genetica te ontrafelen om de nazi-ideologie van rassuperioriteit te ondersteunen. Eva en Miriam werden opgesloten in barakken met andere tweelingen en onderworpen aan een reeks sadistische experimenten. Ze werden dagelijks geïnjecteerd met onbekende substanties en gedwongen om urenlang fysiek uitputtende en pijnlijke procedures te ondergaan.

De experimenten van Mengele

Eva herinnerde zich dat ze vaak zware koorts en pijn kreeg na de injecties. Op een gegeven moment werd ze zo ziek dat ze in de ziekenboeg van het kamp werd opgenomen. De artsen gaven haar weinig kans om te overleven en brachten haar naar het ‘dodenblok’, een plek waar de ernstig zieke gevangenen werden verzameld voordat ze naar de gaskamers werden gestuurd. Eva, vastbesloten om niet te sterven, vocht terug. Ze wist dat als ze zou sterven, Miriam ook zou worden gedood voor een tweelingautopsie, iets wat Mengele vaak deed om de verschillen tussen de lichamen van de dode en levende tweeling te vergelijken.

Eva vocht tegen haar ziekte, en na twee weken begon ze langzaam te herstellen. Ze bleef vastberaden en hield vol ondanks de pijn en de honger. Haar vechtlust en de gedachte om Miriam te beschermen hielden haar in leven. Toen ze weer naar de barakken werd gebracht, realiseerde ze zich hoe kwetsbaar hun situatie was en hoeveel geluk ze hadden dat ze nog leefden.

Bevrijding en nasleep

Op 27 januari 1945 werd Auschwitz bevrijd door het Rode Leger van de Sovjet-Unie. Eva en Miriam, die op dat moment nog steeds zwak en ondervoed waren, stapten de vrijheid in, maar hun trauma’s en verliezen zouden ze voor altijd bij zich dragen. Ze ontdekten dat ze de enige overlevenden van hun familie waren. Ze hadden geen ouders, geen zussen, geen huis meer om naar terug te keren. Alles wat ze hadden gekend, was weg.

Na de oorlog vonden de tweelingzussen hun weg naar een weeshuis in Roemenië en later naar Israël, waar ze hun leven opnieuw opbouwden. Ze groeiden op in een kibboets en gingen uiteindelijk in dienst bij het Israëlische leger. In deze nieuwe omgeving probeerden ze een normaal leven te leiden, maar de herinneringen aan Auschwitz bleven hen achtervolgen.

Een nieuw begin in Amerika

In de jaren vijftig trouwde Eva met een Amerikaan, Mickey Kor, en verhuisde ze naar de Verenigde Staten, waar ze een gezin stichtte en een nieuw leven begon. Ze besloot haar ervaringen achter zich te laten en concentreerde zich op haar familie en de toekomst. Echter, de nachtmerries en trauma’s van de Holocaust waren moeilijk te verdringen. Het onderwerp kwam pas echt terug in haar leven toen ze in de jaren ’70 begon te spreken over haar ervaringen, aangespoord door een documentaire over de Holocaust die ze op televisie zag.

Eva besloot dat het tijd was om haar verhaal te delen, niet alleen als een manier om haar eigen trauma te verwerken, maar ook om anderen te onderwijzen en te waarschuwen voor de gevaren van haat en onverschilligheid. Ze begon lezingen te geven en scholen te bezoeken, waar ze jonge mensen vertelde over haar tijd in Auschwitz en de verschrikkingen die ze daar had meegemaakt.

Het pad van vergeving

In de jaren negentig nam Eva een opmerkelijke en controversiële beslissing: ze besloot de nazi’s te vergeven voor wat haar en haar familie was aangedaan. Dit besluit kwam na een ontmoeting met een voormalige nazi, Hans Münch, die in Auschwitz had gewerkt en zich uitte tegen de gruweldaden die daar hadden plaatsgevonden. Eva was onder de indruk van zijn spijtbetuigingen en begon na te denken over de kracht van vergeving. Ze realiseerde zich dat ze de haat die ze vasthield los moest laten om zichzelf te bevrijden van het verleden.

In 1995, op de 50e verjaardag van de bevrijding van Auschwitz, verklaarde Eva publiekelijk dat ze Mengele en de nazi’s had vergeven. Ze zei dat dit niet betekende dat ze hun daden goedkeurde, maar dat ze weigerde om hen de macht te geven om haar nog langer te controleren met haat. Voor Eva was vergeving een daad van persoonlijke bevrijding, een manier om de controle over haar eigen leven terug te krijgen.

Haar beslissing was niet zonder controverse. Veel Holocaust-overlevenden en Joodse organisaties waren het niet met haar eens en voelden dat vergeving ongepast was gezien de ernst van de misdaden die waren gepleegd. Eva begreep hun standpunt, maar bleef bij haar beslissing. Ze geloofde dat iedereen het recht had om hun eigen pad naar heling te kiezen, en voor haar was vergeving dat pad.

Oprichting van het CANDLES Holocaust Museum

In 1984 richtte Eva het CANDLES Holocaust Museum and Education Center op in Terre Haute, Indiana, om de verhalen van overlevenden van de Holocaust te bewaren en te onderwijzen over de gevaren van haat, vooroordelen, en discriminatie. Het museum was gewijd aan de tweelingen van Mengele en alle kinderen die in de Holocaust waren omgekomen. Ze hoopte dat haar werk anderen zou inspireren om te leren van het verleden en te streven naar een wereld van tolerantie en begrip.

Eva’s werk met het museum en haar onvermoeibare inspanningen om Holocaustonderwijs te bevorderen, brachten haar internationale erkenning. Ze reisde de wereld rond, gaf lezingen en deelde haar boodschap van vergeving en hoop met duizenden mensen. Ze werd een symbool van veerkracht en menselijkheid in het aangezicht van onvoorstelbare wreedheid.

Laatste jaren en nalatenschap

Eva bleef tot haar dood in 2019 actief in het onderwijs en het bevorderen van Holocaustbewustzijn. Zelfs op hoge leeftijd bleef ze reizen en spreken, en gebruikte ze sociale media om haar boodschap te verspreiden. Ze stierf tijdens een educatieve reis naar Auschwitz, een plek die zowel een bron van immense pijn als van krachtige transformatie voor haar was geworden.

Haar nalatenschap leeft voort door het werk van het CANDLES Holocaust Museum, dat blijft werken aan Holocausteducatie en het bestrijden van haat en onverdraagzaamheid. Eva’s verhaal is een herinnering aan de kracht van de menselijke geest, de mogelijkheid van genezing door vergeving, en de noodzaak om te blijven leren van de geschiedenis om een betere toekomst te bouwen.

Het verhaal van Eva Mozes Kor is een krachtig voorbeeld van hoe iemand die zulke onvoorstelbare gruweldaden heeft overleefd, kan kiezen om zich te richten op genezing en verzoening. Haar moed om te vergeven en haar toewijding om anderen te onderwijzen, blijven mensen inspireren en herinneren ons eraan dat zelfs in de donkerste tijden de menselijke geest kan opstaan met kracht en mededogen.